Mystiek volgens Hazrat Inayat Khan Uit Volume XI - Philosophy, Psychology and Mysticism; Part III: Mysticism Chapter I: MYSTICISM IN LIFE "Mystiek kan niet in woorden worden uitgedrukt, niet in theorieën of filosofische uitspraken, want mystiek is een innerlijke ervaring. Om een innerlijke ervaring te kennen moet men tot die ervaring komen. Als we tegen iemand zeggen die nog nooit in zijn leven hoofdpijn heeft gehad: 'Ik heb hoofdpijn', zal hij het nooit begrijpen. Hij zal niet weten wat het is. Daarom betekent het woord mystiek op zichzelf niets. Het is door de innerlijke ervaring dat men de betekenis ervan in al zijn volheid realiseert. Natuurlijk kunnen we daarom veel boeken over psychologie of filosofie vinden, maar zelden iets over mystiek. En de weinige die er zijn over mystiek gaan over het algemeen over iets heel anders dan wat mystiek werkelijk is. De reden is dat het niet in een boek kan worden gestopt. Het is niet in woorden uit te drukken. Maar de reden waarom het zo vaag is, is tevens waarom het zo waardevol is; als er enige kennis is die de moeite waard is, als er enige wetenschap is die kostbaar is, dan is het de kennis en wetenschap die men uit zijn mystieke ervaringen kan halen. Mystiek kan worden beschouwd als de essentie van alle kennis. Het kan worden vergeleken met het parfum van een bloem, want het heeft een eigen geur. We zien het parfum niet, maar we zien de bloem, en dus zullen we niet veel woorden van de mysticus horen om mystiek te verklaren, maar we kunnen die mystiek in zijn atmosfeer waarnemen. Mystiek kan ook worden vergeleken met honing. Honing is zuiverend en mystiek ook. Het zuivert de mens van zijn gebreken, en het is de zoetste van alle verschillende aspecten van kennis die er zijn. Als iemand zegt: 'Ik ben een christelijke mysticus, of een joodse of een moslimmysticus', is hij nog niet tot mystiek gekomen. Mystiek kan niet in verschillende richtingen worden verdeeld, en degene die zegt: 'Mijn mystiek is anders dan jouw mystiek' is daar nog niet aangekomen, want echte mystici kunnen niet verschillen. Omdat innerlijke ervaringen niet veranderd kunnen worden, is hun ervaring één en dezelfde. Alle veranderingen behoren tot de uiterlijke ervaringen van het leven. Hoe verder men vordert op het spirituele pad, hoe meer ervaringen men heeft die vergelijkbaar zijn met die van anderen in dat vergevorderde stadium. Alle ideeën zoals die van het innerlijke lichaam of het hiernamaals zijn werkelijke ervaringen van mystici. Het zijn geen speculaties. De kracht van de mysticus behoort tot zijn eigen ervaring. De speculant is nooit tevreden met zijn kennis, hij twijfelt altijd aan zichzelf en vraagt zich af of hij gelijk heeft of niet. Voor een mysticus zijn uiterlijke vormen zoals rituelen en ceremonies niet van het eerste belang; toch zal een mysticus eraan deelnemen, terwijl de halfwijze man die zegt: 'Ik ben te ver gevorderd. Ik kan de uiterlijke vormen niet meer tolereren', zal ertegen in opstand komen. De mysticus kan alles verdragen, want hij interpreteert het leven volgens zijn eigen ontwikkelingsstadium. Hij kan genieten van de betekenis van ritueel, iets dat zelfs de mensen die dienstdoen niet altijd weten. Hij kan een ceremonie interpreteren volgens zijn eigen wijsheid, en een interpretatie geven waarvan degenen die die ceremonie uitvoeren of degenen die ernaar kijken, zelfs nooit van hadden kunnen dromen. Hij ziet alles wat hij wil zien en hij weet alles wat hij wil weten, zowel in de uiterlijke vorm als in de innerlijke vorm."