Boeddhistische kunst
De historische Boeddha werd in LUMBINI (Rupendehi) geboren als Siddhartha Gautama , prins van de Sakya’s, omstreeks 563 v. Ch. In de Tuin van Lumbini gaf Maya Devi onder een vijgenboom geboorte aan de toekomstige Boeddha. Hier vinden we nu nog een Ashoka-zuil om de geboorteplaats te merken en de Mayadevi Tempel. Bodhi-boom
De
Boeddha, mediterend onder de Bodhi-boom De Boeddha is gezeten in meditatieve houding op een dubbele lotustroon. Achter hem staat een nimbus, die de vorm heeft van een blad van de Bodhi-boom en waarop die boom zelf is weergegeven. Om het voetstuk, waarop de lotustroon rust, is een groep demonen vergaard, afgezanten van Mãra, de Boze, die tevergeefs proberen de meditatie van de Boeddha te verstoren. Het wiel van Dharma
Het wiel stelt het het wiel van Dharma voor. De eerste lezing die Boeddha gaf noemt men ook wel de eerste wenteling van het wiel. Vlak na het bereiken van de verlichting in Bodhgaya begaf hij zich naar Varanasi, de voor de hindoes heilig stad aan de Ganges en preekte in een hertenkamp voor enkele toehoorders. Vandaar de herten bij het wiel. Hiermee werd, zoals de boeddhisten het noemen, de leer in beweging gezet. De toehoorders werden zijn eerste volgelingen en vormden als het ware de eerste leden van de monnikengemeenschap. De eerste lezing ging over de vier edele waarheden: waar lijden, ware oorsprongen, ware paden en ware beeindigingen. Op de tempels is meestal , soms in verguld koperrelief maar vaker in driedimensionale vorm op de dakrand, pal boven de ingangsdeur een afbeelding van het Rad van Leer (dharmachakcra) , het wiel met zes spaken, omringt door vlammen en links en rechts geflankeerd door twee liggende hertjes.
Stupa's
In de 3de eeuw v. Christus begon de Maurya-keizer Ashoka het Indische
subcontinent voor het eerst te verenigen. De verovering van het Kalinga-rijk
omstreeks 260 voor Chr. ging gepaard met zoveel bloedvergieten dat
de keizer, door wroeging overmand, besloot zich tot het Boeddhisme
te bekeren, en van dan af zijn uitgebreid rijk beheerde volgens de
geweldloze leer, de ahimsa. Ashoka koos Sanchi uit om een zuil en
een eerste stoepa, de Grote Stupa I op te richten. Ze voegden onder
meer aan de vier ingangen prachtig besneden portieken of torana toe,
die wonderwel bewaard gebleven zijn. Deze beeldhouwwerken beelden
de jataka’s, de 547 vroegere levens van Boeddha, uit.
Het Boeddhisme is overal ter wereld aan zijn stoepa’s te herkennen. Stoepa’s zijn oorspronkelijk grafmonumenten die allemaal volgens dezelfde basisregels zijn gebouwd. Een legende vertelt dat de Boeddha zelf de vorm van de stoepa heeft bepaald door zijn kleed op te vouwen, zijn bedelnap daarop te zetten en daar bovenop zijn staf te plaatsen.
Stupa’s in Tibet
Ruwanweliseya, of de Grote Stupa, wordt beschouwd als de belangrijkste stupa in Anuradhapura, Sri Lanka Staande Boeddha, brons, 49 cm, gevonden in de crypte van een stupa in Thailand
(Nationaal museum Bangkok; brons, 49 cm hoog, 8e-9e eeuw) Karakteristiek is dat beide handen dezelfde vitarka-mudra vormen. Men heeft wel gedacht dat het de uitleg van de nederdaling van de Boeddha uit de Tavatimsa Hemel zou kunnen symboliseren, maar men is daar niet zeker van.
The Gesture of Debate explaining the Buddha’s teachings (Vitaka Mudra) with the hands raised and the tips of the forefingers and the thumbs touch each other. Mediterende Boeddha
(Nationaal Museum Bangkok; gemaakt van zandsteen met sporen van lak en verguldsel; midden dertiende eeuw) De Boeddha , gezeten in paryankasana op een lotustroon, het rechterbeen gevouwen over het linker, draagt een monniksgewaad dat de rechterschouder bloot laat met de samghati gevouwen over de linker schouder. De Boeddha toont de lichaamskenmerken van zijn verheven status: hij heeft langgerekte oorlellen; op de naar boven gekeerde rechter voetzool is het Wiel der Wet (dharmacakra) aangebracht, terwijl op het voorhoofd een kleine gegraveerde cirkel de urna aangeeft, het teken van verlichting. In overeenstemming met de iconografische tradities van de Khmer-kunst draagt de Boeddha een kroon met een vlakke voorhoofdsband en een lotusvormige usnisa. De gelaatstrekken weerspiegelen de geïdealiseerde fysionomie van het Khmer-volk. Het zorgvuldig gebeeldhouwde gelaat toont een zachtaardige , spirituele expressie.
Dorje Sempa
Kamakura In Kamakura, Japan, staat een bronzen Boeddhabeeld van 12 meter hoog.
Boroboedoer
Een van de bekendste Boeddhistische heiligdommen is de Boroboedoer op Java.
Een van de 92 Dhyani Boeddha beelden omgeven door stupa’s
Devotionele rondgang over de galerijen en terrassen van de Borobudur
Thanka's
Bekend uit het Vajrayana-Boeddhisme zijn de thanka's. Een thanka is een rolschildering die vaak wordt gebruikt als hulpmiddel bij meditatieoefeningen. Thanka's worden door monniken volgens vastgestelde regels gemaakt. Op een linnen doek wordt eerst een voorstelling getekend. Vervolgens worden de grote en daarna de kleine vlakken ingeschilderd. Behalve geschilderde thanka's komen er ook geborduurde thanka's voor.
Grotten
Bombay: de rotskloosters van KANHERI, gewijd aan het hinayana-boeddhisme. De eerste spirituele en artistieke uitingen zagen in India het daglicht in het hart van de rotsen bij Bombay: boeddhistische monniken hakten hun eerste kloosters (vihara) en tempels (chaitya) uit in de berghellingen. De 109 grotten van Kanheri werden door Boeddhistische monniken aangebracht langs een rotsachtig ravijn tussen de 2de en 9de eeuw.
De grotten werden in twee groepen uitgegraven, de eerste door Theravada-monniken tussen 200 voor en 200 na Chr, de tweede door Mahayana-monniken tussen 450 en 650 na Chr. De grotten werden per toeval door twee jagende Britse officieren in 1819 ontdekt, na 1000 jaar vergeten te zijn geweest. Hier betreden we de droomwereld van de Gouden Legende uit het Boeddhisme. De muurschilderingen beelden veelal de vroegere incarnaties (jataka’s) en het leven van de historische Boeddha uit. Bamiyan... Dit was het grootste Boeddhabeeld in de wereld: 55m hoog; uit de 3e eeuw A.D. Het bevond zich in Bamiyan en is in maart 2001 verwoest door de Taliban; een voorteken van een bewogen jaar...
De omgeving van Bamiyan, met
links de uitgehouwen nis waarin het boeddha-beeld stond;
Terug in Bamiyan Etnische Hazara's zitten op de uitkijk voor het gapende gat waar het enorme, tweeduizend jaar oude boeddhabeeld stond, tot de Taliban het afgelopen maart compleet vernielden. Het kreeg destijds meer aandacht dan het lot van de Hazara's in Bamiyan, die onder de Taliban slachtoffer werden van een verschroeide aardebeleid en bij tienduizenden op de vlucht sloegen. De Hazara's keren nu voorzichtig terug, totaal verarmd, en leven deels in grotten in de rots. Hulporganisaties denken dat de bevolking in 'de armste regio van het land' nog jaren op hulp zal zijn aangewezen om te overleven. (Trouw, 18-12-2001) 'Boeddha zal herrijzen'
De interimleider van Afghanistan, Hamid Karzai (voorgrond), heeft gisteren voor de lege nissen van de Boeddha's in Bamiyan de bevolking beloofd dat de beelden "zo spoedig mogelijk" zullen herrijzen. Een jaar geleden lieten de Taliban de 1500 jaar oude beelden vernietigen, ondanks wereldwijde verzoeken dit cultureel erfgoed van de mensheid te sparen. Karzai betitelde de gebeurtenissen van toen als "een nationale tragedie". De lege nissen die in de rotsen zijn overgebleven bevinden zich op 140 kilometer ten noordwesten van Kaboel, in een van de armste streken van het land. De boeddhabeelden hebben gestaan langs de oude Zijderoute die Europa en CentraalAzië met elkaar verbindt. Voor de Taliban waren de beelden restanten van afgoderij waar zij van de islam korte metten mee moesten maken. De Afghaanse beeldhouwer Amanulah Haiderzad, die tot voor kort in ballingschap woonde, krijgt waarschijnlijk de opdracht, die naar zijn schatting een jaar of vier, vijf in beslag zal nemen. Er is nog niet bekend wanneer de overheid, die geen geld heeft en nog wel veel andere zorgen. de opdracht zal geven. Naar verwachting zal alleen het grote beeld worden hersteld; het kleinere blijft in puin liggen, als gedenkteken van de beeldenstorm van de Taliban. (Trouw, 10 april 2002) |
