I'TJING

Het Klassieke Boek der Veranderingen

'I Tjing' is Chinees en kan vertaald worden als 'Het Klassieke Boek der Veranderingen'. In de I'Tjing vinden we de basisfilosofie van de Chinese samenleving: de principes van Yin en Yang, het actieve en passieve principe, de twee oermachten die in hun oneindige wisselwerking de loop der dingen vormgeven. Volgens deze opvatting is alles ontstaan vanuit één universele bron van energie. Deze universele bron van energie wordt Tao genoemd. Tao is het begin van alles dat bestaat: de kosmos, de zon, maan, sterren, planeten, aarde, en alles wat er op de aarde te vinden is (levende en niet-levende natuur, planten, dieren, de mens). De éne universele bron manifesteert zich in haar twee tegenpolen Yin en Yang. Alles dat bestaat bevat zowel Yin als Yang, sommige verschijnselen bevatten meer Yin, andere meer Yang. Yang is actieve energie, het initiërende beginsel, Yin is passieve energie, is volgend. In onderstaand symbool vertegenwoordigt het witte gedeelte het Yang-element, en het zwarte gedeelte het Yin element.

De energie die voort wordt gebracht door Tao wordt Ch'i genoemd. De twee tegenpolen Yin en Yang, waaruit deze Ch'i bestaat, zijn continu in beweging en in interactie met elkaar, zodoende zorgen zij voor continue groei en beweging. Door de continue beweging en interactie tussen de twee krachten ontstaat een natuurlijke stroom, zoals wij deze herkennen in bijvoorbeeld de opeenvolging van de seizoenen, de dag en de nacht, etc. Kortom niets is vaststaand, niets is blijvend, maar alles is permanent in beweging en in ontwikkeling.

Begrippen die de Yin- en Yang-energie typeren zijn:

 

Op deze pagina wordt eerst kort ingegaan op de betekenis van Confucius. Daarna wordt de inhoud en systematiek van de symbolen van de I'Tjing besproken. Vervolgens is te lezen hoe de I Tjing als orakel kan worden geraadpleegd.

De betekenis van Confucius (551 - 479 v.C.)

De I'Tjing is geschreven in ongeveer 3000 vóór Chr. (!) en heeft in de loop van de eeuwen tal van veranderingen ondergaan. De Chinese wijsgeer Confucius maakte de I'Tjing in de 5e eeuw vóór Chr. toegankelijk voor een groot publiek. De naam Confucius is de gelatiniseerde versie van K'oeng Foe-tse (Meester K'oeng), eigenlijke namen K'oeng Tsj'ioe en Tsjoeng-ni, de oudst bekende en meest vereerde wijsgeer van China. Confucius aanvaardde traditie en overlevering als bron van een praktisch weten-en-kunnen omtrent de normen van sociaal gedrag die in regulerende riten en ceremoniën uitdrukking vonden. In de mens zelf moet het primitieve weten van 'hoe het allemaal hoort' echter bewust worden gecultiveerd tot een ethisch besef van medemenselijkheid (jen) en wellevendheid (li). De grote betekenis van Confucius zelf lag vooral daarin dat hij de li van uiterlijke ritus tot innerlijke cultus transformeerde. De sociale elite moet haar geprivilegieerde positie in de gemeenschap legitimeren en waarmaken door het cultiveren van een innerlijk adeldom, door het in zich verwezenlijken van het ideaal van de tsjuun-tse (nobele mens, vorstelijke persoon). Onderwijs en opvoeding, scholing en discipline krijgen beslissende betekenis. Behalve de uitspraken van de Meester en de belangrijkste commentaren werden de 'oude boeken', tekstverzamelingen waaruit Confucius zelf lering en inspiratie zou hebben geput (Sjoe-tjing, Sje-tjing, I-tjing, Li-tsji, Tsj'oen-tsj'ioe), gecanoniseerd. Kennis van deze 'Vijf klassieken' en hun 'confuciaanse' interpretatie werd als eis gesteld voor het vervullen van staatsambten.

Fu Hsi: Het Boek der Veranderingen

De filosfie van Yin en Yang is ontstaan in het oude China waar filosofen reeds nadachten over de natuur, de mens en het universum. Zij bleken zelfs al in staat een systeem te ontwikkelen dat een heldere uitleg bleek van de manier waarop de universele energie het universum, de aarde en de mens heeft gecreëerd en gestructureerd. In ongeveer 3000 voor Chr. schreef Fu Hsi de I 'Tjing, of Het Boek der Veranderingen, waarin hij in 64 hoofdstukken de 64 verschillende niveaus van energie heeft toegelicht. Fu Hsi, gebruikte een lijnstuk om de Yang-natuur van energie aan te geven: en hij gebruikte een gebroken lijn om de Yin-natuur van energie aan te geven:

Bigrammen

Door beide lijnen te combineren in 4 paren van twee lijnen was Fu Hsi in staat om natuurlijke cycli als de seizoenen, het verloop van een dag en de vier windrichtingen weer te geven. Dat deed hij als volgt:

Trigrammen

Door een derde lijnelement toe te voegen ontstond een verdere verfijning en kwamen de trigrammen tot stand:

Tj'ien, het Scheppende Sterk Hemel Vader	K'oen, het Ontvangende Toegewijd Aarde Moeder	Tsjen, het Opwindende Bewegend Donder 1e zoon	K'an, het Onpeilbare Gevaarlijk Water 2e zoon	Ken, het Stilhouden Rustend Berg 3e zoon	Soen, het Zachtmoedige Indringend Wind, Hout 1e dochter	Li, het Zich Hechtende, Lichtend Vuur 2e dochter	Twéi, het Blijmoedige Vrolijk het Meer 3e dochter

Onder de trigrammen zijn de bijbehorende Chinese en Nederlandse naam weergegeven, de eigenschap, het beeld en de familierelatie.

Deze acht trigrammen worden beschouwd als beelden van al wat in de hemel en op de aarde gebeurt. Deze acht oerprincipes zijn symbolen van elkaar afwisselende overgangstoestanden, beelden, die aan voortdurende verandering onderhevig zijn. Men heeft daarbij de aandacht niet gericht op het statische 'Zijn' der dingen, zoals in het Westen. De afbeeldingen van de tarot bijvoorbeeld zijn voorstellingen van concrete situaties die een zijnstoestand weergeven. In de Westerse filosofie heeft Immanuel Kant het over het 'Ding-an-sich', dat niet gekend kan worden. Misschien kunnen we het 'Ding-an-sich' niet kennen omdat zowel het gekende als de kenner voortdurend veranderen! In de Chinese filosofie is de aandacht gericht op de voortdurende beweging en verandering.

De acht trigrammen stellen dan ook geen concrete afbeeldingen van verschijnselen voor, maar hun bewegingstendenzen, zoals het ontstaan, bloeien en vergaan der dingen.

Hexagrammen

Om tot een nog verdere verfijning te komen werden de trigrammen met elkaar gecombineerd. Wanneer twee trigrammen worden samengevoegd door de één boven de ander te plaatsen, dan krijg je een figuur van zes lijnen: een hexagram.

 Hieronder staat een voorbeeld van het 54ste hexagram:

Zoals hier blijkt is de taal van de I'Tjing een soort "beeldentaal". Deze beeldentaal is, zeker voor ons Westerlingen, vaak raadselachtig en soms verre van duidelijk. De interpretatie van de door de I'Tjing gebruikte beeldentaal is dan ook niet eenvoudig en vraagt om contemplatie en verdieping.

Met de acht trigrammen zijn op die manier 8 x 8 = 64 hexagrammen te vormen. Op elk voorval, elke gelegenheid is een hexagram van toepassing die de kern bevat van die situatie.

De 64 hexagrammen hebben elk een nummer. De betekenis van elk hexagram is afgeleid van de duiding van de trigrammen waaruit ze is samengesteld en hun onderlinge werking. Bij de beschrijving van de betekenis worden in de I Tjing een Beeld en een Oordeel aangeduid. 'Het Oordeel' bevat in symbolische taal een advies. 'Het Beeld' geeft een voorbeeldsituatie of -handeling weer die bij het hexagram past. De hexagram-nummers zijn te vinden door de samenstellende trigrammen op te zoeken in de volgende tabel.

Hieronder volgt een overzicht van de combinaties van trigrammen met de hexagramnummers:

---

I Tjing als orakel

De I Tjing is een orakel. Dat wil zeggen dat je vragen aan de I Tjing kunt stellen waarop je antwoord krijgt in symbooltaal. Omdat elke situatie kan worden weergegeven door een hexagram kun je de I Tjing om advies vragen bij elk probleem of belangrijke keus waar je voor staat. Verwacht echter niet dat het antwoord meteen duidelijk is. Belangrijk is om voor jezelf helder te krijgen wat je precies wilt vragen. Pas als je de kern van het probleem waar je mee zit verwoordt, zal het antwoord duidelijk zijn. Het antwoord dat je ontvangt is als het ware de weerspiegeling van de vraag. Een hulpmiddel is om je vraag in één trefwoord samen te vatten, bijvoorbeeld: 'woede'. De vraag zou kunnen zijn: 'wat moet ik doen om deze woede op te doen lossen?' Stel de vraag zo dat het antwoord niet een simpel ja of nee is, maar vraag bijvoorbeeld: wat is nu in deze situatie voor mij belangrijk voor mij om te doen? Of: als ik deze beslissing neem, wat kunnen dan de consequenties zijn? Het antwoord dat je krijgt geeft een suggestie over hoe te handelen vanuit de situatie waarin je je bevindt. 'Je zit in fase ..., en kunt nu het beste het volgende doen: ...'. De I Tjing geeft doe-gerichte suggesties die je door het stellen van een daad uit de impasse kunnen halen. Ontvang het antwoord met eerbied en respect, ga er niet meteen over nadenken, laat het antwoord als het ware in het onbewuste indalen, en neem de tijd om het antwoord zich te laten ont-wikkelen. Er vindt als het ware een ontmoeting plaats van het orakel met het eigen onbewuste. In wezen is het antwoord dat je ontvangt dan ook je eigen antwoord, het orakel helpt je op weg doordat zijn regels de wetmatigheden van het universum uitdrukken.

Voor het raadplegen van de I Tjing heb je drie munten nodig, waarmee je door successievelijk zes keer te gooien een hexagram uit de I Tjing werpt. Bij elke worp met de drie munten bouw je een lijn van het hexagram op. Je begint met het fundament: met de onderste lijn. Successievelijk bouw je het hexagram op, zoals je een huis bouwt.

Na elke worp tel je het aantal punten; kop = 3 punten, en munt = 2 punten. Gooi je bijvoorbeeld twee keer kop en één keer munt, schrijf dan op: 3+3+2=8
Zo krijg je zes rijtjes met elk een optelsom van drie cijfers. De uitkomsten laten een variatie zien van 6, 7, 8 of 9 punten, meer mogelijkheden zijn er niet. Minimaal 3 x munt (3x2) = 6; maximaal 3 x kop (3x3) = 9
Elk van deze vier uitkomsten heeft een naam en een bijbehorend lijnpatroon:

Na de zes worpen teken je achter elke uitkomst het lijnpatroon dat er bij hoort. Zo ontstaan de zes lijnen van het hexagram. Yin en Yang zijn symbolen van verandering van energie. Yin is zacht, open, zwak, ontvangend. Yang is hard, gesloten, sterk, creatief. Yin en yang duiden op stabiele situaties. In elke situatie in het leven is naast stabiliteit echter ook verandering herkenbaar, zoals we weten van het proces van ontstaan, groeien, bloeien en vergaan in de natuur. In de I Tjing worden labiele (veranderlijke) situaties weergegeven door de zogenaamde bewegende lijnen, de lijnen met een kruisje of een rondje erdoor. Een hexagram met bewegende lijnen vertoont een bepaalde instabiliteit, en de bewegende lijnen zullen deze instabiliteit willen opheffen. Hoe meer bewegende lijnen, hoe instabieler de situatie is.

Het hexagram kan nu worden geïnterpreteerd via de opzoektabel in "Het boek der veranderingen". In de tabel wordt verwezen naar de tekst die bij het betreffende hexagram hoort. Elk hexagram wordt getypeerd door een Chinees karakter. Het is daarbij aan te raden om eerst de oorspronkelijke tekst te lezen (de ingesprongen tekst) en pas later de door de vertaler in kleine lettertjes toegevoegde toelichting . De tekst met het kopje 'Het oordeel' is het belangrijkste om te lezen; deze tekst zegt beknopt wat je moet doen en wat je moet laten. Het Oordeel begint met de naam van het hexagram; deze naam is een goed houvast voor de interpretatie en kan gehanteerd worden als mantra of koan. Lees het Oordeel eerst een keer rustig door en lees daarna de tekst nog een keer, langzaam, regel voor regel. Benadruk de trefwoorden die voor jou belangrijk zijn. Een goede manier om de tekst tot je door te laten dringen is om deze over te schrijven en de voor jou belangrijke trefwoorden te onderstrepen.

Lees vervolgens 'Het Beeld'. In deze tekst wordt doorgaans verteld hoe 'de edele' het hexagram toepast in een bepaalde situatie. De I Tjing spreekt je daarbij aan op je edele natuur, je unieke wezen, en de daarbij behorende unieke levensweg. De tekst bij Het Oordeel is gericht op actie, op materiële handelingen, terwijl de tekst bij Het Beeld gericht is op de innerlijke houding, de cultivering van het karakter.

Als het hexagram bewegende lijnen bevat, dan kun je ook de tekst lezen onder het kopje 'De afzonderlijke lijnen'. Deze tekst weegt zwaarder dan de tekst bij Het Oordeel omdat het verloop van de situatie erin wordt aangegeven. Door het vervolg van de veranderende lijnen in kaart te brengen kun je ook het hexagram opzoeken dat van toepassing is op de situatie die zal ontstaan nadat de verandering heeft plaatsgevonden. Bij veranderende lijnen is de regel dat oude Yin verandert in jonge Yang-energie en oude Yang verandert in jonge Yin-energie. Het symbool voor oude Yang is: ; voor oude Yin is het symbool: . De verandering kan als volgt worden gesymboliseerd:

"De oude wijzen hebben de
hexagrammen ontworpen om waar en
vals te onderscheiden"
(Confucius)

Links naar andere I Tjing sites:

• I Tjing Centrum Nederland
• I Tjing cursus, Francine Pijl