VOICE
DIALOGUE
Voice Dialogue (afgekort: VD) is een manier om
met jezelf in gesprek te raken. Volgens de opvattingen van VD zijn
er verschillende deelpersonen in ieder mens aanwezig. Je kunt die
deelpersonen ontdekken en je kunt er mee in gesprek gaan, hoe gek
dit ook klinkt. Deze deelpersoonlijkheden zijn energiepatronen in
ons, die opereren als zelfstandige energieën, ieder met zijn
eigen wil, gedachten, gevoelens, wensen en bewustzijn. Wij zijn ons
meestal niet bewust van deze verschillende ikken, omdat wij denken
te leven vanuit één ik, dat bewust handelend kan optreden
en vrije keuzes kan maken. In Voice Dialogue wordt dat het ego genoemd,
daarmee wordt de 'uitvoerende' functie in ons bedoeld. Het ego is
echter vaak geïdentificeerd met één van onze deelpersoonlijkheden
(in Voice Dialogue het primary self genoemd). Door deze identificatie
is het 'primary self' dan niet de vrije coördinerende instantie,
maar is het gebonden aan de energie van een deelpersoon. De mogelijkheid
tot een vrije keuze of bewust handelen is dan geblokkeerd.
INHOUD:
Archetypen
als basisgegeven
VD is gebaseerd op de
archetypen van Jung. De mensheid heeft zich in de loop van de evolutie
ontwikkeld door moeilijke situaties te overwinnen. De kracht om moeilijke
situaties te overwinnen is in ons aanwezig doordat in onze genen manieren
van overleving zijn opgeslagen in de vorm van archetypen. Zo kunnen
de deelpersonen in ons gezien worden als archetypische personen die
doorgegeven zijn in de lijn van de erfelijke overdracht. Het zijn als
het ware klaarliggende gedragsmogelijkheden waarvan we gebruik kunnen
maken. Zo kan de situatie in combinatie met de gereed liggende archetypische
gedragspotenties er toe leiden dat je je gaan gedragen als een onschuldig
kind, een boze heks, een overheersende tiran, een wreed roofdier. Een
bepaalde sub-persoon in je neemt het heft in handen, maar je bent die
sub-persoon in essentie niet. Het gaat er om dat je je bewust wordt
van de sub-personen die bij jou een belangrijke rol spelen. Door zelfobservatie
en zelfreflectie zal dit steeds duidelijker worden. De sub-personen
zullen als zodanig niet verdwijnen, maar bewustwording ervan kan ertoe
leiden dat je de blinde gehoorzaamheid daaraan doorbreekt. Je laat je
er dan niet meer door bepalen. Vanuit je centrum kun je zo proberen
zelf de centrale regie op je te nemen en zo meester te worden van jezelf.
De verschillende energieën kun je dan min of meer bewust sturen
en inzetten: je bent je bewust wanneer de heks, de tiran of het onschuldige
kind in je het voortouw neemt, de 'inner observer' neemt dit waar en
daardoor bewaar je er tegelijk een zekere afstand van. Je wordt er niet
meer zo door bepaald.
De deelpersonen die we in ons gedrag
kunnen herkennen zijn bijvoorbeeld het onschuldige kind, het kwetsbare
kind, het speelse kind, het magische kind, de kabouter (allemaal aspecten
van het kind-archetype). Ook zijn er gedragspatronen als de goede moeder,
de inktvis die met haar tentakels haar kroost omkneld houdt, de Prinses,
de Koningin, de onschuldige maagd, de hoer, de heks (vormen van het
vrouwelijke (moeder-) archetype). Andere gedragspatronen zijn bijvoorbeeld
de Almachtige Vader, de tiran, de oude wijze man, de Prins, de Koning,
de Held, de Tovenaar, de reus (mannelijke (vader-) archetypen). Ook
kunnen we dierlijk gedrag vertonen: gedrag als van een roofdier, een
leeuw, een slang, een zwaan, een draak, enz. Men komt ze in alle culturen
in sprookjes en mythen tegen.
De Grieken gaven aan deze archetypen godennamen. Ze wisten maar al te
goed dat elke god gerespecteerd moest worden. Naast de god Apollo bijvoorbeeld,
de god van de Rede en het Licht, moet ook ruimte zijn voor zijn tegenpool,
Dionysus, god van het irrationele en de extase. Wie hem niet erkende
kreeg hem tegen zich. Stone trekt deze lijn door bij de hedendaagse
mens: wanneer we onze irrationele kant verdringen wreekt zich het Dionysisch
instinct in ons, meestal op slinkse wijze en op onverwachte momenten.
Jung spreekt hier van de Schaduw in ons.
Deelpersonen
VD onderscheidt de volgende groepen deelpersonen:
1.
Het eerst is er het onschuldige, kwetsbare
kind. Dat is het kind zoals het geboren word en het eerste
levensjaar leeft: afhankelijk van de voeding en verzorging door anderen;
kwetsbaar, en aangewezen op de bescherming van anderen. Dit kwetsbare,
innerlijk kind blijft als deelpersoon in ons aanwezig. Met de ontwikkeling
van het kind wordt het kind sterker, weerbaarder, minder afhankelijk.
Toch blijft er een plekje in ons waarin we dat kwetsbare kind zijn.
Het is alleen zo: op een gegeven moment zijn we niet alleen dat kwetsbare
kind: we zijn meer dan dat.
2.
In de peuter- en kleuterperiode al ontwikkelt zich de beschermer/beheerser:
die is er om ons kwetsbare ik te beschermen. De peuter leert zichzelf
al te verdedigen, zegt al 'van mij'!, waarmee bedoeld wordt: blijf er
af, dat is van mij! Het is goed om in de opvoeding het kind de kans
te geven om zijn beschermer/beheerser te ontwikkelen. Daarom is een
overbeschermde opvoeding, waarin ouders de moeilijkheden bij het kind
wegnemen en het kind blijven beschermen tegen de boze buitenwereld,
funest voor de ontwikkeling van de b/b. De weerbaarheid komt niet goed
tot stand, het kind blijft dan afhankelijk van de bescherming van de
ouder(s)/opa/oma/de juf/enz., en kan zich moeilijk verweren tegenover
leeftijdgenoten. Een zekere harding is dus belangrijk en nodig. Die
harding dient wel geleidelijk, vanuit wat het kind aankan te gebeuren.
De b/b helpt ons onszelf te handhaven wanneer we opgroeien en de buitenwereld
eisen aan ons gaat stellen; de b/b helpt ons te overleven, helpt ons
ons aan te passen aan de eisen van gezin, school, leeftijdgenoten, maatschappij.
De b/b is je basisenergie, is levensreddend: beschermt je tegen gevaar,
maant je tot voorzichtigheid, is zorgzaam, zorgt er voor dat je niet
buiten de algemeen geaccepteerde regels komt, dat je je niet te kwetsbaar
maakt. Kortom: de b/b probeert je weerbaar te laten zijn tegenover de
buitenwereld, zodat anderen geen misbruik van je maken. De b/b zorgt
er voor dat je als het ware het spel meespeelt dat de wereld om je heen
(leeftijdgenoten, school) van je verwacht, zodat je in dat spel wordt
opgenomen, en je je erin kunt handhaven door te geven en te nemen; de
b/b zorgt bijv. ook voor incasseringsvermogen: tegen een stootje kunnen.
NB
Je kunt bij jezelf nagaan hoe de verhouding bij jou is in bepaalde situaties:
heeft 'het kwetsbare kind' in je het voortouw (je voelt je kwetsbaar
en niet helemaal aangepast in contact met leeftijdgenoten) , of de beschermer/beheerser
(je speelt het spel mee dat wordt verwacht, je verweert je niet vanuit
kwetsbaarheid maar vanuit een zekere soepelheid en met humor, desnoods
met boosheid).
Als
je merkt dat er niet helemaal een evenwicht is wat dit punt betreft
kun je nagaan hoe je bijv. je beschermer/beheerser nog meer zou kunnen
inschakelen.
3.
Vervolgens ontwikkelen zich de zwaargewichten in jezelf: de
drammer (die je zegt wat je allemaal nog moet doen); de
criticus (die voortdurend kritiek levert op alles wat je
doet); de perfectionist (die alles
perfect wil hebben); de behager
(die wil dat je in de eerste plaats anderen behaagt, maw: die wil dat
je alles doet om aardig gevonden te worden, desnoods ten koste van jezelf).
Deze deelpersonen zul je vast herkennen; maar een troost is dat ze zich
niet alleen bij jou voordoen!
4.
Andere deelpersonen die zich in ons ontwikkelen zijn bijvoorbeeld de
ouder-ikken, nl.: de innerlijke
moeder en de innerlijke vader. Er zijn archetypen als: de zorgzame moeder
(liefhebbend, gevend, ondersteunend, alles begrijpend, alles aanvaardend);
de heks (de boze, vernietigende moeder, soms vermomd als een lokkende
fee); de goede vader (standvastig, hulpvaardig, begrijpend, verantwoordelijk,
verstandelijk); de boze vader (veroordelend en bestraffend).
Vaak
verinnerlijken we de vader- en moederfiguur die we als kind hebben leren
kennen; er is een onvermijdelijke aantrekkingskracht van energieën:
zo trekken de vader-dochter-energieën elkaar aan, en de zoon-moeder-energie
trekt elkaar aan. Daardoor is er in principe ook een spanningsvolle
verhouding vader-moeder t.o.v. vader-dochter en zoon-moeder; ouders
moeten kinderen niet voor zichzelf claimen, maar hen delen: moeder 'moet'
vader een vader-relatie met zijn dochters gunnen, en vader 'moet' moeder
een moeder-relatie met haar zoons gunnen. Wanneer er zich hierin een
belemmering voordoet kan dit bij de kinderen later belemmeringen geven
in het leggen van man-vrouw relaties.
5.
Andere deelpersonen/energieën in ons zijn de
instinctieve energieën: agressie, jaloezie, seksualiteit,
overlevingsdrang; deze energieën komen tot uiting in de volgende
figuren (bijv. in sprookjes, dromen, in ons onderbewuste): monsters,
beulen, slangen, roofdieren (leeuwen, tijgers, jaguars, wurgslangen),
duivels, e.d.
Ingenestelde
ge- en verboden van ouders en opvoeders kunnen aldus energiepatronen
in ons opbouwen die een zelfstandig leven gaan leiden. Deze kunnen ons
opjagen of ons met hun kritische en afkeurende innerlijke stemmen het
leven zuur maken. Meestal hebben we maar een vaag vermoeden van al de
delen in ons, die zich voortdurend proberen kenbaar te maken door gedachtenflitsen,
stemmingen, verlangens, dromen en innerlijke stemmen. Wie echter dit
alles wil leren kennen, kan Voice Dialogue toepassen om dit 'Ken U Zelf'
- proces op gang te brengen.
Nu
zul je denken: de 'goede' deelpersonen moeten we ontwikkelen, en de
slechte deelpersonen moeten we zien kwijt te raken, bijv. door ze te
verstoten, uit onszelf te verwijderen. Die gedachte leeft dan ook in
onze maatschappij; je hoort niet boos, jaloers, agressief te zijn. Echter:
door deze deelpersonen te verstoten jaag je ze naar het onbewuste. Immers:
ze zijn niet uit onszelf te verwijderen, ze zijn er, of we het willen
of niet! Door ze te verstoten werkt hun negatieve energie door vanuit
het onbewuste, en hebben ze ons in onze greep zonder dat we er erg in
hebben.
Vaak
accepteren we van onszelf niet dat we zulke negatieve energieën
zouden kunnen hebben, en geven we anderen de schuld. Dit is het bekende
verschijnsel van de zondebok: het is de ander die de schuld is van de
negatieve, nare gevoelens die we soms in onszelf voelen. Het aanwijzen
van een schuldige leidt tot verwijten: het is de neiging jezelf vrij
te pleiten en de ander als schuldige aan te wijzen. Daarmee worden de
eigen negatieve gevoelens ontkend. Het kan leiden tot een spiraal van
negatieve verwijten over en weer, waar mensen in verward kunnen raken,
en waaruit ze de weg niet meer weten. Essentieel is dan terug te gaan
naar het eigen aandeel, en te stoppen met de ander te verwijten. Het
zijn de harde lessen van het leven die ons leiden tot zelfkennis, en
die ons ook bewust doen worden dat we allemaal ook onze negatieve energieën
hebben. Leren omgaan met die negatieve energieën is een belangrijke
opgave. Het gaat er niet om ze te verstoten, maar ze te integreren in
onszelf door ook die negatieve kanten van onszelf te aanvaarden. Daar
is moed voor nodig! Die integratie van negatieve energieën in onszelf
kan o.a. plaatsvinden door Voice Dialogue: door de deelpersonen in onszelf
met elkaar in gesprek te brengen. Dan worden we ons bewust van onze
negatieve deelpersonen, en kunnen we ze leren aanvaarden, waardoor er
evenwicht kan ontstaan van de aanwezige energieën.
Verstoten
negatieve energieën worden als een kanker in de geest van de mens:
ze hebben een vernietigende uitwerking op onszelf (wanneer we de negatieve
energieën op onszelf richten, waarbij we zelfs kunnen komen tot
zelfhaat, in het uiterste geval kunnen mensen tot zelfverminking of
zelfmoord overgaan) of op de ander (wanneer we de ander destructief
benaderen door de ander onze eigen negativiteit te verwijten); tenzij
we leren met hen om te gaan.
De methode 'Voice
Dialogue'
De
kern van de methode is het manifest maken van de verschillende deelpersoonlijkheden
in iemand, ze vanuit het innerlijk naar buiten laten treden en ze tot
een gesprek uitnodigen. Het ego - met zijn uitvoerende functie - wordt
zich daardoor bewust van de verschillende delen en van wat die mee te
delen hebben. Verder wordt aandacht besteed aan de toestand van 'getuige
zijn', die Stone de staat van awareness noemt: daarin kan integratie
van de delen plaatsvinden.
Stone noemt het werken met Voice Dialogue bestzijnswerk, maar Stone's
definitie van bewustzijn is. het gewaarzijn (awareness) én de
ervaring van de verschillende energie?patronen of deelpersoonlijkheden.
Er wordt in Voice Dialogue op drie bewustzijnsniveau's gewerkt:
· op het normale ego-niveau (waakbewustzijn)
· op het niveau van de delen (veranderde bewustzijnstoestanden)
· op het niveau van de getuige (gewaar zijn).
De procedure
In de aanvang van een Voice Dialogue sessie zitten
werker en begeleider ('facilitator') tegenover elkaar. Belangrijk is
dat de werker de ruimte waarin bij werken wil, zijn psychische ruimte,
duidelijk bepaalt, vooral wanneer er toeschouwers ('obeservers') zijn.
Er wordt meestal gewerkt in groepjes van drie of vier personen. De werker
en de begeleider besteden enige tijd om zich comfortabel te voelen in
elkaars aanwezigheid en wisselen van gedachten over mogelijke spanningen
tussen hen. Dan vraagt de begeleider waaraan de werker wil werken. Dit
kan van alles zijn: problemen, dingen die hem bezig houden en waarover
bij duidelijkheid wil in zichzelf, terugkerende gedachten of gevoelens,
dromen, fantasieën of lichamelijke gewaarwordingen, kortom alles
wat de werker maar bezighoudt.
Is het onderwerp bepaald, dan zal de begeleider de
deelpersoonlijkheid die de drager is van dat bepaalde probleem of gevoel,
uitnodigen om een andere plaats in de ruimte te zoeken, zodat hij speciaal
met dat deel kennis kan maken en zo mogelijk een gesprek aangaan. Een
voorbeeld:
Iemand klaagt dat hij nooit eens kan uitslapen. Ook al hoeft hij niet
vroeg op, iets dwingt hem toch om op te staan. De begeleider kan kiezen
uit de volgende delen: degene die hem dwingt op te staan, degene die
niet kan blijven liggen of degene die zich erover beklaagt.
De verschillende delen blijken steeds energiepatronen
in de werker te vertegenwoordigen, die als ze daartoe uitgenodigd worden
meestal heel goed hun kant van de zaak weten te vertellen. De begeleider
gaat een gesprek aan met elk van deze deelpersoonlijkheden, steeds op
een andere plaats, en vraagt ze bijvoorbeeld naar hun herkomst, hun
motivatie, hun manier van handelen, steeds op een uitnodigende en nooit
veroordelende wijze. In de praktijk blijkt steeds weer, dat de deelpersoonlijkheden,
als ze eenmaal van het ego gescheiden zijn, uitermate gul zijn met informatie,
vooral als ze door het ego worden onderdrukt of niet werden begrepen.
Op een gegeven moment is de deelpersoonlijkheid uitgesproken of verandert
de energie, wat meestal blijkt door het tussenbeide komen van een ander
deel dat gehoord wil worden. Dan kan de begeleider nog andere delen
uitnodigen iets te zeggen, als hij vermoedt dat die er zijn.
Wanneer werker en begeleider besluiten dat het genoeg
is geweest, (meestal kenbaar doordat de energie op is) dan wordt een
periode van gewaarzijn in acht genomen. Daarbij gaat de werker één
voor één achter elk van de deelpersoonlijkheden staan,
en kan getuige zijn van wat zich heeft afgespeeld: de begeleider vertelt
dat nog eens na. De werker keert vervolgens terug op de plaats van het
ego voor een gedachtenwisseling, eventueel ook met de toeschouwers.
Recent is een boek uitgekomen over 'partneren'
Als therapeutisch instrument is Voice Dialogue bij uitstek geschikt
in relatietherapie. Stone en Winkelman hanteren een relatiemodel waarin
zij duidelijk maken hoe bepaalde deelpersoonlijkheden van de éne
partner automatisch aansluiting vinden bij delen van de andere partner
(door 'aantrekking van de energiepolen').
Enkele bijzonderheden
Niet iedereen kan altijd meteen in zijn deelpersoonlijkheden
gaan. De 'controleur' (in de psychiatrie 'weerstand' genoemd, maar in
Voice Dialogue als echte deelpersoonlijkheid beschouwd) kan dat stilzwijgend
beletten. Deze controleur wordt in Voice Dialogue in hoge mate gerespecteerd.
Hij is ooit uit nood geboren om de persoon te beschermen. Daarom wordt
in geen geval geprobeerd hem tijdens de sessie omver te lopen, hem te
negeren of te veroordelen. De controleur is niet alleen de beschermer
van de persoon, maar ook van de Voice Dialoguesessie. Is hij dus sterk
aanwezig, of is het ego met hem geïdentificeerd, dan wordt hij
eerst benaderd en om toestemming gevraagd om verder te mogen werken.
Wanneer de controleur gerespecteerd wordt blijkt ook dan weer, dat hij
zijn weerstand gaandeweg zal opgeven en datgene toelaten wat de werker
nodig heeft. Dat is meestal: zijn kwetsbare kanten mogen laten zien.
Raakt iemand vertrouwd met het werk, dan genieten de deelpersoonlijkheden
er steeds meer van 'uitgelaten' te worden en zullen er zich steeds nieuwe
aandienen vanuit diepere of hogere lagen van het bewustzijn. Voice Dialogue
brengt een proces op gang dat geen grenzen heeft. Je kunt er zover mee
reiken als je wilt: kennis maken met je 'demonen', de onderdrukte instincten
die giftige energieën veroorzaken, of juist spirituele energieën
verkennen, waarvan je slechts het flauwste vermoeden hebt.
Het Voice Dialogueproces, eenmaal op gang gebracht,
werkt dóór. Het nog onbewuste deel van ons geeft steeds
zelf de impulsen in de vorm van dromen, stemmingen, beelden of opwellingen,
om het werk voort te zetten. Het wil verder 'ontdekt' worden, totdat
we uiteindelijk met onze 'inner guide' (innerlijke gids) in contact
komen; volgens Stone is dat de intelligentie van het onbewuste, die
ons minstens zoveel te bieden heeft als ons bewuste verstand voor onze
ervaringen van de creativiteit en de zin van het leven.
Degenen die zich lange tijd met louter spirituele methodes
hebben beziggehouden, bijvoorbeeld verschillende vormen van meditatie,
blijken de Voice Dialogue methode prettig te vinden omdat ze weer met
hun voeten op de aarde worden gezet; in de awareness-staat van de methode
blijft voldoende ruimte en tijd voor meditatieve aandacht.
In
Voice Dialogue zijn een aantal psychologische theorieën te herkennen.
De dieptepsychologie is erin te herkennen omdat
VD ervan uitgaat dat we ons over het algemeen niet bewust zijn van de
verschillende deelpersonen in onszelf; ook stelt VD dat we vaak stemmen
wegdrukken, verdringen naar het onbewuste, die van daaruit toch door
blijven werken. Het gevolg van die onbewuste deelpersonen/stemmen is
dat ze er wel zijn maar dat je dit niet weet. Je beseft dit niet, waardoor
jij in de greep bent van die deelpersonen; wanneer je je er van bewust
bent verliezen ze hun greep op jou, en ben jij weer de baas over jezelf.
De humanistische psychologie is erin te herkennen
omdat VD een manier is om jezelf te verwerkelijken (innerlijke groei).
De contemplatieve psychologie
is erin te herkennen omdat bij VD zelfobservatie heel belangrijk is:
het waarnemen van onze gedachtenpatronen en de daarbij horende gevoelens,
die afkomstig zijn van de deelpersonen in onszelf.
VD
stelt dat wij mensen weliswaar een eenheid lijken te zijn, maar dat
er in onze geest (psyche) een aantal verschillende stemmen van deelpersonen
zijn te onderscheiden, die in de loop van ons leven zijn ontstaan. De
aanleg tot bepaalde stemmen zit in ons allemaal. We worden als kind
geboren, daarom hebben we allemaal de stem (persoon) van het kind nog
in ons. Als we groter worden gaan we ons eigen kwetsbaarheid beschermen;
in ons ontstaat de deelpersoon van de beschermer/beheerser. Het is belangrijk
dat we als volwassenen open blijven staan voor de stem van het kind
in ons.
Literatuur:
Embracing Heaven and Earth, by Hal Stone, Ph.D.
A Personal Odyssey,
Embracing Our Selves, by Hal Stone, Ph.D. and Sidra Winkelman, Ph.D.
Voice Dialogue Manual
Thuiskomen in jezelf (vertaling van Embracing Our Selves) Uitgeverij
Mesa Verde
The energeties of Voice Dialogue, by Robert Stamboliev, M.A., William
Lyon University, San Diego
Van elkaar houden zonder jezelf te verliezen, Hal & Sidra Stone,
uitg. De Zaak
|
