Mystieke beleving

Een van de belangrijkste mystici van het christendom is Meister Eckhart, een Duitse theoloog en filosoof uit de 13e eeuw. Hij wordt beschouwd als een van de grootste denkers van de middeleeuwen en zijn werk heeft een blijvende invloed gehad op de christelijke mystiek.

Eckhart benadrukte het belang van de innerlijke ervaring van God en het loslaten van wereldse verlangens en ideeën. Hij geloofde dat God niet alleen buiten ons bestaat, maar ook binnenin ons, en dat we door middel van meditatie en contemplatie deze innerlijke aanwezigheid van God kunnen ervaren.

Een andere bekende mysticus is de Spaanse karmeliet Juan de la Cruz (Johannes van het Kruis), die leefde van 1542 tot 1591. Zijn complete werken zijn verschenen in een Nederlandstalige uitgave, genaamd "Mystieke werken'. In zijn poëzie en proza neem deze mysticus je mee naar de toppen van religieuze ervaring; Zijn leermeesteres was Theresa van Avila. Zijn bekendste werk is "Donkere nacht van de ziel"; in een gedicht beschreef hij de reis van de ziel vanuit zijn lichamelijke thuis naar een vereniging met God. Deze reis is bijzonder zwaar want het betekent een onthechting van de wereld om zich "met het licht van de schepper te kunnen verenigen." Het is een metafoor die de spirituele ervaring beschrijft van iemand die een fase in zijn leven doormaakt waarin hij zich door iedereen verlaten voelt, zonder hoop op een betere toekomst. Hij maakte onderscheid tussen twee donkere nachten: de nacht van de zuivering van de zintuigen en de nacht van de zuivering van de geest. Deze aan depressie verwante gevoelens ervaart de persoon als een crisis van geestelijke identiteit. Verschillende spirituele tradities zoals de christelijke mystiek verwijzen naar deze ingrijpende en louterende ervaring.

Meditatie

In de christelijke mystiek is meditatie een middel om contact te krijgen met God of het goddelijke. Het gebed is bij uitstek het middel om met die goddelijke dimensie contact te maken. Stil zijn en van binnenuit dat contact meken, dat dan als het ware vanzelf ontstaat. Bidden kan zonder woorden, een woordloos contact met de Ene; het bidden als gesprek met God en met je hogere ‘zelf’. Ook het overdenken van Bijbelgedeelten en wat dit gedeelte voor je te zeggen heeft is een voorbeeld van meditatie.

Een voorbeeld van een meditatie die vaak wordt gebruikt in de christelijke mystiek is de Lectio Divina, een oude christelijke praktijk van het lezen en overdenken van de Bijbel. Het gaat hierbij niet om het begrijpen van de tekst op een intellectueel niveau, maar om het openstellen van ons hart voor de boodschap van God.

Een andere meditatie die vaak wordt gebruikt in de christelijke mystiek is de Centering Prayer, een vorm van meditatie waarbij we ons concentreren op een enkel woord of zin en ons openstellen voor de aanwezigheid van God. Deze meditatie helpt ons om ons te concentreren op het huidige moment en ons te verbinden met de innerlijke aanwezigheid.

In de christelijke mystiek gaat het niet om het bereiken van een bepaald effect op lichaam of geest, maar om het openstellen van ons hart voor de aanwezigheid van God en het ervaren van zijn liefde en genade. Het is een zoektocht naar een dieper begrip van het geloof en een persoonlijke relatie met God.

Christelijke mystiek en het Soefisme

De Christelijke mystiek en de mystieke beleving volgens het soefisme hebben veel overeenkomsten, zoals het verlangen naar eenheid met God en het belang van meditatie en contemplatie. Beide tradities benadrukken ook het belang van liefde, compassie en dienstbaarheid aan anderen.

Het grote verschil tussen de twee is dat het Christendom zich richt op de persoonlijke relatie met God door Jezus Christus, terwijl het soefisme zich richt op de eenheid van alle religies en het universele aspect van God. Volgens de Christenen is een middelaar nodig tussen God en de mens; het Soefisme gaat er van uit dat in ons innerlijk dat contact direct gevonden kan worden. Zie de pagina’s over Soefisme.

De consequentie van het verschil in geloof is groot: volgens het Christendom zijn er twee wegen: het pad naar eeuwig heil en het pad naar eeuwig wee; de brede en de smalle weg. Wie God zoekt en Jezus Christus als middelaar aanneemt, gaat vindt innerlijke vrede. Het soefisme ziet mystiek als het verlangen van de individuele ziel naar contact met het goddelijke, de Ene. Als dat contact er niet is, dan is dat als een toestand van afgescheidenheid van God en van de innerlijke vrede die daaruit voortvloeit. Roemi heeft daarover een gedicht geschreven, genaamd Het lied van het riet. Zoals het riet, dat afgesneden is van de wortels, de oorsprong, zo verlangt de ziel naar de terugkeer naar de goddelijke oorsprong. Dat verlangen weerklinkt uit het klaaglijke geluid van de rietfluit. Deze matafoor doet denken aan 'Het gekrookte riet' van Ds Smytegelt, naar een tekst van de profeet Jesaja zegt [Jesaja 42, 3]: ‘Het geknakte riet breekt hij niet af, de kwijnende vlam zal hij niet doven.’ .

Het lied van het riet

Luister naar het lied van het riet
over zijn scheiding:
‘Sinds ik uit mijn bed van riet
werd losgesneden,
kwam een klaag’lijke klank in me.
Iedereen die gescheiden is van zijn geliefde,
weet wat ik bedoel.
Heimwee is het lot van ieder
die uit zijn oorsprong wordt weggerukt

 

Een ander mystiek gedicht van Roemi:

Ik keek naar de kleinste dingen
en zag ze wervelen en bidden.
Ik keek naar de grootste dingen
en zag ontelbare menigten sterren
– niet te bevatten, zoveel…
draaiend om hun as … reikend
naar hun Schepper … en ik nam deel.


Alles is verbonden met elkaar.
Maar in de alledaagse werkelijkheid lijken éénheid en verbondenheid vaak verdwenen of zoek.

Het verlangen niet gescheiden te zijn, vinden we ook bij de apostel Paulus.
Hij schrijft in zijn brief aan de Romeinen [8, 36, 38, 39]:

‘Wat zal ons scheiden van de liefde van Christus?
Tegenspoed, ellende of vervolging, honger of armoede, gevaar of het zwaard?.....
Ik ben ervan overtuigd dat dood noch leven, engelen noch machten noch krachten, heden noch toekomst, hoogte
noch diepte, of wat er ook maar in de schepping is, ons zal kunnen scheiden van de liefde van God…..