Origenes: briljant en controversieel

allegorische interpretatie en alverzoening

Origenes van Alexandrië (ca.185-254) was een briljant theoloog en toonaangevend in zijn tijd. Hij wordt ook wel "Origenes Adamantius" genoemd. De toevoeging "Adamantius" betekent "onverzettelijk" of "onbuigzaam" en kan wijzen op zijn standvastigheid in geloof en leer. Het is echter onduidelijk of dit een officiële naam of een later toegekende bijnaam. Zijn werken, zoals De Principiis en zijn commentaren op de Schrift, waren bepalend voor de ontwikkeling van de christelijke theologie, hoewel sommige van zijn ideeën later controversieel werden.

Het boek 'De basis' (Peri archôn) is een recent verschenen standaardwerk, het is vertaald, ingeleid en toegelicht door Freerk Jan H. Berghuis. Deze Nederlandse vertaling, verschenen bij Uitgeverij Damon in de reeks DAMON Klassiek, maakt dit klassieke werk toegankelijk voor een breed publiek en biedt waardevolle inzichten
in de fundamenten van het christelijk denken. Origenes gaat in op vragen die ook nu nog actueel zijn. Een groot aantal onderwerpen komt aan de orde: God, de ziel, de vrije wil, het begin van de wereld, de val van de 'rationele wezens', de strijd tegen de vijandige machten en het herstel van alle dingen en tenslotte het karaker en de uitleg van de Bijbel. In een open bespreking gaat Origenes uitvoerig in op deze onderwerpen en presenteert ze als een samenhangend geheel. Hij is vaak in discussie met opponenten en bestrijdt hun ideeën met rationele en aan de Bijbel ontleende argumenten.

Freerk Jan H. Berghuis, de vertaler van "De basis", heeft uitvoerige informatie over Origenes en zijn werk gegeven, met een gedetailleerde samenvatting van zijn opvattingen en een overzicht van reacties die het opriep. Bij de tekst staan bronvermeldingen van de Bijbelcitaten, en in voetnoten bij de inhoud, met vermelding van ketterijen waartegen de passage gericht is. "De basis" bevat verrassende elementen en ingenieuze verklaringen.

In de eeuwen die volgden riep 'De basis' heftige reacties op. Enkele speculatieve gedachten die Origenes in dit werk oppert, waren inzet van felle theologische debatten. Uiteindelijk leidden die ruim drie eeuwen na zijn dood tot een kerkelijke veroordeling.

Belangrijke opvattingen

Origenes staat vooral bekend om zijn werk op drie terreinen:

A. Bijbelinterpretatie
• Hij ontwikkelde een systematische methode voor Bijbelinterpretatie, waarbij hij drie niveaus van betekenis onderscheidde:
1. Letterlijke betekenis – de tekst zoals die feitelijk is geschreven.
2. Morele betekenis – de ethische en spirituele lessen die uit de tekst kunnen worden gehaald.
3. Allegorische of mystieke betekenis – de diepere, verborgen betekenis die verband houdt met de christelijke openbaring.
• Dit allegorische lezen beïnvloedde latere theologen, zoals Augustinus en middeleeuwse scholastici.

B. Theologie en Filosofie
• Origenes probeerde het christendom filosofisch te doordenken, met name in relatie tot het platonisme en neoplatonisme.
• Hij zag de ziel als pre-existent, wat betekent dat zielen al vóór hun aardse leven bestonden. Dit werd later door de kerk als ketterij beschouwd.
• Hij had een sterk idee van universele verlossing (apokatastasis), wat inhield dat uiteindelijk alle zielen, zelfs de duivel, gereinigd en met God verzoend zouden worden.

C. Tekstkritiek en Bijbelstudie
• Origenes stelde de Hexapla samen, een gigantisch werk waarin hij zes versies van het Oude Testament naast elkaar plaatste (Hebreeuws en verschillende Griekse vertalingen). Dit was een vroege vorm van Bijbelkritiek en tekstvergelijking.

De Principiis (De basis)

Origenes’ “De Principiis” (in het Latijn: De Principiis, in het Nederlands vaak vertaald als De basis of De Grondslagen) is een fascinerend werk. De Basis is een van de eerste systematische theologische werken in de christelijke traditie. Origenes probeert hierin de fundamenten van het christelijke geloof te ordenen en doet dat met sterke invloed van het platonisme en de toenmalige filosofische scholen. Hij behandelt thema’s als:
• De aard van God en Christus
• De schepping en de pre-existentie van zielen
• De vrije wil en de rol van het kwaad
• De uiteindelijke verlossing van alle schepselen (apokatastasis)

Zijn denken is complex en speculatief, en hij gebruikt veel filosofische begrippen die voor een moderne lezer niet altijd direct duidelijk zijn.

Leesbaarheid voor een niet-theoloog
• Afhankelijk van de vertaling: Een goede moderne vertaling met toelichtingen kan het werk toegankelijk maken. Een letterlijke of academische vertaling kan daarentegen erg taai zijn.
• Filosofische achtergrond helpt: Origenes bouwt sterk voort op het platonisme. Kennis van basisbegrippen uit Plato’s filosofie (zoals de ideeënleer) helpt om zijn redeneringen beter te volgen.
• Vroege christelijke context: Als je bekend bent met de Bijbel en de vroege christelijke leer, maakt dat het makkelijker om zijn verwijzingen te begrijpen.

Aanbevolen aanpak
• Zoek een moderne en toegankelijke vertaling met inleiding en voetnoten. Sommige vertalingen hebben goede toelichtingen die zijn ideeën in hun historische context plaatsen.
• Lees eventueel een samenvatting of inleiding over Origenes voordat je begint, zodat je een idee hebt van de kernpunten van het boek.
• Begin niet met de moeilijkste passages; sommige hoofdstukken zijn speculatiever dan andere.

Vertaling

Als je een geïnteresseerde leek bent met enige affiniteit voor filosofie en theologie, kan De Basis zeker boeiend zijn. De recente uitgave van Origenes’ De Principiis door uitgeverij Damon is een waardevolle toevoeging aan de Nederlandstalige theologische literatuur. Deze vertaling, verzorgd door experts op het gebied van vroege christelijke teksten, streeft ernaar zowel nauwkeurig als toegankelijk te zijn voor een breed publiek.

Kenmerken van de Damon-uitgave:
• Toegankelijke vertaling: De vertalers hebben gestreefd naar een balans tussen trouw aan de oorspronkelijke tekst en leesbaarheid voor de moderne lezer. Dit maakt het werk toegankelijk voor zowel theologen als geïnteresseerde leken.
• Inleidingen en Aantekeningen: De uitgave bevat uitgebreide inleidingen die context bieden over Origenes’ leven, zijn theologische opvattingen en de historische achtergrond van het werk. Daarnaast zijn er aantekeningen die verduidelijking bieden bij complexe passages en verwijzingen.
• Wetenschappelijke Verantwoording: Er is aandacht besteed aan tekstkritiek en de verschillende manuscripttradities, wat de uitgave ook voor academische doeleinden geschikt maakt.

Recensies en Ontvangst:

Hoewel specifieke recensies van deze uitgave schaars zijn, wordt de vertaling over het algemeen positief ontvangen in academische kringen. De combinatie van nauwkeurigheid en toegankelijkheid wordt geprezen, evenals de toegevoegde contextuele informatie die de lezer helpt bij het begrijpen van de complexiteit van Origenes’ denken.

Zijn opvatting van God

Origenes legt sterk de nadruk op het niet-lichamelijke van God. Hij is een enkelvoudige, geestelijke natuur, die om actief te zijn geen lichamelijke plaats nodig heeft, geen zintuiglijk waarneembare uitgebreidheid, geen gedaante of kleur. Hij is onzichtbaar; het ‘zien van God’ waarvan in het evangelie sprake is, moet worden opgevat als ‘kennen van God.’ God is nooit zonder zijn Zoon, de Wijsheid, de Logos. Bij God kan geen sprake zijn van progressie: hij is altijd Vader geweest van zijn Zoon, die uit hem geboren is, maar zonder enig begin. Het gaat hier om een eeuwig, voortdurend, niet lichamelijk ‘voortbrengen’ (als schijnsel dat voortkomt uit het licht). Origenes wijst in een bespreking van bijbelpassages over de verhouding Zoon-Vader (de Zoon als beeld van de onzichtbare God, afstraling van zijn luister, afdruk van zijn wezen) steeds elke gedachte aan iets lichamelijks nadrukkelijk af.

Speciale aandacht geeft Origenes aan de onderscheiden rol van de drie goddelijke personen bij de redding van de mens. De hele schepping krijgt zijn bestaan van de Vader; de mensen danken hun rationaliteit en morele besef aan de Zoon, de Logos; de heilige Geest is alleen actief bij mensen die zich bekeren. Als de Geest hen heiligt, krijgen ze van de Zoon kennis en rechtvaardigheid. Uiteindelijk bereikt hun van de Vader verkregen bestaan het einddoel: eeuwige verbondenheid met God. Deze gerichtheid op de redding van de mens loopt als een rode draad door het hele werk.

De mens en de pre-existentie van de Ziel

Origenes geloofde dat alle zielen al vóór hun aardse bestaan bestonden en dat ze een geestelijk leven hadden in de nabijheid van God voordat ze in een fysiek lichaam werden geplaatst. Dit idee staat bekend als de pre-existentie van de ziel en werd een van de meest controversiële aspecten van zijn theologie. Origenes baseerde zijn leer van pre-existentie op zowel filosofische als Bijbelse argumenten

Filosofische Invloed: Platonisme en Neoplatonisme

• Origenes werd sterk beïnvloed door het platonisme, vooral door Plato’s dialoog Phaedrus, waarin de Griekse filosoof stelde dat de ziel een voorgeboortelijk bestaan had en kennis van hogere waarheden bezat voordat zij in een lichaam werd geplaatst.
• Hij combineerde dit met christelijke theologie en stelde dat alle zielen oorspronkelijk zuivere, rationele wezens (logika) waren die dicht bij God leefden, maar door hun vrije wil afvielen van God en daarom in lichamen werden geplaatst.

Bijbelse Grondslagen

Origenes haalde verschillende Bijbelpassages aan die hij zag als ondersteuning voor de pre-existentie van de ziel:

1. Jeremia 1:5 – “Voordat Ik u in de moederschoot vormde, kende Ik u.” Origenes interpreteerde dit als een aanwijzing dat Jeremia al bestond vóór zijn fysieke geboorte.

2. Romeinen 9:11-13 – Hier wordt gezegd dat Jacob en Esau nog niet geboren waren en niets goeds of kwaads hadden gedaan, maar dat God Jacob al verkoos. Origenes suggereerde dat dit erop kon wijzen dat de ziel al voor de geboorte een geschiedenis had.

3. Johannes 9:2 – “Rabbi, wie heeft gezondigd, hijzelf of zijn ouders, dat hij blind geboren is?” De vraag van de discipelen impliceert dat de man voor zijn geboorte had kunnen zondigen, wat volgens Origenes suggereert dat zielen een pre-existent verleden hadden.

De Val van de Zielen en de Schepping van de Wereld

Gods primaire schepping is de geestelijke wereld, de wereld van de rationele wezens. Zij kregen bij de schepping één natuur en beschikken over een vrije wil. Ze kunnen ervoor kiezen zich van het vuur van Gods liefde te verwijderen en afkoelen tot ‘ziel’. Hun vrije keuzes leiden tot verschillen: demonen (diep gevallen en verstoken van het reddende onderwijs; is herstel voor hen toch mogelijk?), mensen (niet onherstelbaar diep gevallen; redding via onderwijs) en engelen (bieden onderwijs aan de mensen). God schept vervolgens een materiële wereld, waarin de koele zielen gehecht zijn aan een lichaam. God stuurt alles naar het einddoel, de harmonie en eenheid met hem.

Samenvatting van de leer van de pre-existentie::
• Origenes stelde dat alle zielen oorspronkelijk geschapen waren als pure geesten die in harmonie met God leefden.
• Echter, door hun vrije wil raakten sommige zielen afgeleid van God en koelden ze in hun liefde af.
• Als gevolg daarvan plaatste God hen in lichamen als een vorm van correctie en loutering.
• Dit betekent dat het fysieke bestaan niet de oorspronkelijke of uiteindelijke staat van de mens is, maar een tijdelijke fase op weg naar herstel.

De Kosmische Hiërarchie
Op basis van de mate waarin zielen van God waren afgedwaald, bevonden ze zich in verschillende staten: • Engelen – Zielen die bij God bleven.
• Mensen – Zielen die enigszins van God waren afgeweken en in lichamen werden geplaatst.
• Demonen – Zielen die nog verder waren afgedwaald en in een zondige staat terechtkwamen.

Origenes geloofde dat alle zielen uiteindelijk de kans zouden krijgen om terug te keren naar God, wat aansluit bij zijn idee van alverzoening (apokatastasis).

Origenes’ leer van de pre-existentie van de ziel was een combinatie van Plato’s filosofie en een specifieke interpretatie van de Bijbel. Hij zag de wereld als een plaats waar zielen die van God waren afgedwaald, zich konden zuiveren en uiteindelijk naar hun oorspronkelijke staat konden terugkeren. Dit idee werd echter later verworpen door de kerk, omdat het in strijd werd geacht met de christelijke opvatting dat God de ziel schept op het moment van de conceptie. Toch blijft zijn visie een invloedrijk en fascinerend onderdeel van de christelijke intellectuele geschiedenis.

Origenes verdeelde de tijd in opvolgende wereldtijden (eonen). In die zin moest volgens hem de term "eeuwig leven" worden opgevat, als periode met een begin en een einde. De uitdrukking 'eeuwig leven' wordt zodoende synoniem met 'leven van de toekomende eeuw', Zo komt bij Origenes aan elke eon een einde, ook een einde aan de periode van straf en boetedoening. Na de wederoprichting van alle dingen zijn de wereldtijden en daarmee de heerschappij van Christus voorbij en zal God alles zijn in allen. Daarbij is voor Origenes geen plaats voor eindeloze hellestraffen. Uiteindelijk zullen alle mensen, ook de duivel, met God verzoend worden. Origenes hanteert daar een specifieke uitleg van 1 Korinthe 15:25: "Want Hij moet als Koning heersen, totdat Hij al de vijanden onder Zijn voeten zal gelegd hebben. De laatste vijand, die te niet gedaan wordt, is de dood. Want Hij heeft alle dingen aan Zijn voeten onderworpen."

Controverses en Verwerping

• Origenes’ leer werd veroordeeld door het Vijfde Oecumenische Concilie in 533 vanwege speculaties, met name over de pre-existentie van de ziel en de uiteindelijke verlossing van alle schepselen. Toch bleef zijn werk grote invloed uitoefenen, vooral via latere theologen zoals Augustinus, Gregorius van Nyssa en in de mystieke tradities van het middeleeuwse christendom. Zijn allegorische methode werd overgenomen door middeleeuwse Bijbeluitleggers zoals Hugo van St. Victor en de scholastici.
• Zijn Bijbelinterpretaties en theologische methodes bleven indirecte invloed uitoefenen in de middeleeuwse scholastiek en mystiek.

Voorloper?

In zekere zin kan Origenes beschouwd worden als een voorloper van zowel de moderne theologie als de vrijzinnige stromingen binnen het christendom. Zijn benadering van geloof en schriftuitleg vertoont enkele kenmerken die in de moderne theologie en het vrijzinnige denken terug te vinden zijn. Tegelijkertijd moet worden erkend dat zijn denken nog sterk geworteld was in de theologische en filosofische context van de late oudheid, waardoor hij niet volledig als een “moderne” theoloog kan worden beschouwd.

Waarom Origenes een voorloper van de moderne theologie kan worden genoemd

A. Kritisch en Filosofisch Denken over Geloof
• Origenes probeerde het christendom intellectueel te doordenken en systematisch te verwoorden. Hij zocht aansluiting bij het platonisme en neoplatonisme, net zoals moderne theologen vaak de dialoog aangaan met hedendaagse filosofieën en wetenschappelijke inzichten.
• Hij stelde diepgaande vragen over de aard van God, de ziel en de verlossing, zonder zich strikt te binden aan dogma’s die later door de kerk zouden worden vastgelegd.

B. Ruimte voor Meerdere Interpretaties van de Schrift

• Zijn allegorische Bijbelinterpretatie maakte de weg vrij voor een meer symbolische en niet-letterlijke lezing van de Schrift. Dit is vergelijkbaar met hoe vrijzinnige theologen de Bijbel vandaag de dag vaak als een verzameling mythische en spirituele verhalen beschouwen, eerder dan als letterlijke waarheden.
• Dit contrasteert met de latere kerkelijke orthodoxie, die in de middeleeuwen en daarna vaak een meer dogmatische en letterlijke interpretatie van de Schrift benadrukte.

C. Niet-dogmatische Theologie en Speculatief Denken
• Origenes durfde te speculeren over zaken die later als ketters werden beschouwd, zoals de pre-existentie van de ziel en de mogelijkheid dat uiteindelijk alle schepselen – zelfs de duivel – verzoend zouden worden met God (apokatastasis).
• Dit open denken over theologische thema’s is kenmerkend voor vrijzinnige en moderne theologie, waarin universele verzoening en een open godsbeeld vaak worden omarmd.

Waarom Origenes niet volledig als een moderne vrijzinnige theoloog kan worden gezien

Ondanks de parallellen moet worden opgemerkt dat Origenes diep geworteld was in het vroege christendom en zijn denken sterk beïnvloed werd door het neoplatonisme.
• Hij was geen voorstander van religieus relativisme, zoals sommige moderne vrijzinnigen, maar geloofde in de unieke waarheid van het christendom.
• Hij had een **sterke ascetische levensvisie. Hij had een sterke ascetische levensvisie, waarin hij bijvoorbeeld het lichaam beschouwde als een lagere, tijdelijke realiteit die uiteindelijk overstegen moest worden. Dit verschilt van veel hedendaagse vrijzinnigen, die vaak juist de waarde van het aardse leven en het lichamelijke benadrukken.
• Zijn werk was bedoeld om het christendom intellectueel te onderbouwen binnen de Griekse filosofische traditie, niet om traditionele geloofsopvattingen fundamenteel te bekritiseren of te relativeren, zoals sommige moderne theologen doen.

Origenes, onderwijzende de geloofsleerlingen
- verketterd en vereerd -

Alverzoening

Origenes wordt vaak geassocieerd met alverzoening (ook wel bekend als apokatastasis), het idee dat uiteindelijk alle schepselen met God verzoend zullen worden, inclusief zondaars en zelfs de duivel. Dit concept is een van de meest controversiële aspecten van zijn theologie en een belangrijke reden waarom sommige van zijn leerstellingen later als ketters werden veroordeeld.

Origenes’ Opvatting van Apokatastasis (Alverzoening)

Origenes geloofde in een kosmisch verlossingsproces waarin uiteindelijk alles zou terugkeren naar God; met andere woorden: hij gelooft in de alverzoeining. Het concept van de vrije wil speelt bij Origenes een centrale rol als verklaring voor de val van de rationele wezens en voor de verscheidenheid in de wereld (ieder krijgt wat hij door zijn keuze verdient). Origenes combineert dit concept met zijn overtuiging dat God alles liefdevol naar het einddoel stuurt: het herstel van de oorspronkelijke eenheid, waarin God ‘alles zal zijn en in allen’ (1 Kor. 15:28). In dat herstel delen alle zielen via een lang individueel traject van reiniging en onderwijs tijdens en na hun aardse leven, waarbij hun keuzevrijheid gerespecteerd blijft.

Zijn idee van alverzoening was gebaseerd op enkele belangrijke principes:

A. De uiteindelijke herstelling van alle zielen
• Origenes stelde dat alle zielen oorspronkelijk bij God hoorden, maar door zonde en onwetendheid van Hem af waren afgedwaald.
• De schepping en het aardse leven waren een correctieproces, bedoeld om zielen te zuiveren en hen terug te brengen tot volmaakte eenheid met God.
• Dit proces kon zelfs na de dood doorgaan, wat betekent dat de hel niet eeuwig was, maar een tijdelijke zuivering.

B. God als ultieme liefde en rechtvaardigheid
• Origenes geloofde dat Gods liefde zo sterk was dat Hij uiteindelijk geen enkele ziel voor eeuwig zou laten lijden.
• Zelfs de zwaarste zondaren zouden na een periode van loutering en correctie tot inkeer komen en zich vrijwillig aan God overgeven. C. De mogelijke bekering van de duivel
• Een van de meest radicale aspecten van zijn theologie was het idee dat zelfs Satan en de gevallen engelen uiteindelijk verzoend zouden worden.
• Dit werd gebaseerd op de gedachte dat God niemand definitief zou opgeven en dat ook de duivel zijn oorspronkelijke, goede aard kon terugkrijgen.
• Dit idee werd later als bijzonder problematisch beschouwd en leidde mede tot de veroordeling van Origenes’ leer.

C. De mogelijke bekering van de duivel
• Een van de meest radicale aspecten van zijn theologie was het idee dat zelfs Satan en de gevallen engelen uiteindelijk verzoend zouden worden.
• Dit werd gebaseerd op de gedachte dat God niemand definitief zou opgeven en dat ook de duivel zijn oorspronkelijke, goede aard kon terugkrijgen.
• Dit idee werd later als bijzonder problematisch beschouwd en leidde mede tot de veroordeling van Origenes’ leer.

Verschillen met latere opvattingen van Alverzoening

Hoewel Origenes’ ideeën over alverzoening invloedrijk waren, verschillen ze op enkele punten van latere versies:
• In de moderne theologie wordt alverzoening vaak gezien als een kwestie van Gods genade en liefde, terwijl Origenes het zag als een geleidelijk leer- en louteringsproces waarin zielen door hun eigen vrije wil terugkeren naar God.
• Origenes geloofde nog sterk in boetedoening en zuivering, terwijl sommige moderne vrijzinnigen stellen dat Gods liefde onvoorwaardelijk is en geen straf vereist.

Kerkelijke Veroordeling

• In 553 werd de leer van Origenes over de pre-existentie van zielen en alverzoening veroordeeld door het Vijfde Oecumenische Concilie in Constantinopel.
• De orthodoxe en katholieke tradities verwierpen sindsdien het idee dat alle zielen uiteindelijk gered zouden worden. Dit gebeurde onder keizer Justinianus I, die wilde afrekenen met theologische stromingen die in strijd waren met de orthodoxie.
• De orthodoxe christelijke visie stelt dat de ziel bij de conceptie of geboorte wordt geschapen door God en dus geen pre-existentie kent. Vooral Augustinus en later Thomas van Aquino verwierpen Origenes’ visie en verdedigden het idee dat de ziel door God direct wordt geschapen op het moment dat een mens verwekt wordt.
• Officieel werd Origenes zelf niet veroordeeld, maar wel de opvattingen die met hem werden geassocieerd, waaronder: de pre-existentie van zielen; de uiteindelijke redding van alle schepselen (inclusief de duivel); het idee dat de materiële wereld slechts een tijdelijke fase is.
• Toch bleef de gedachte van een tijdelijke hel en uiteindelijk universele verlossing voortleven in sommige mystieke en theologische stromingen, zoals bij Gregorius van Nyssa en later binnen sommige protestantse en vrijzinnige bewegingen.

Er is geen officieel kerkelijk eerherstel geweest voor Origenes na zijn veroordeling in de 6e eeuw. Zijn leerstellingen, vooral die over de pre-existentie van de ziel en alverzoening, werden door de kerk veroordeeld als ketters en zijn sindsdien officieel niet gerehabiliteerd door de Rooms-Katholieke Kerk of de Orthodoxe Kerken.

Origenes bleef invloedrijk in de kerk; ondanks de officiële veroordeling bleef Origenes indirecte invloed uitoefenen op de theologie en de mystiek:
• Kerkvaders zoals Gregorius van Nyssa en Maximus de Belijder namen sommige van zijn ideeën over alverzoening en de spirituele ontwikkeling van de ziel over.
• In de middeleeuwen bleven scholastici zoals Thomas van Aquino respect tonen voor zijn Bijbelinterpretaties, hoewel ze zijn theologie niet volledig accepteerden.
• De renaissance en reformatie brachten een hernieuwde interesse in zijn geschriften, vooral onder vrijzinnige denkers en humanisten.

Herwaardering, maar geen officieel eerherstel

• In de 19e en 20e eeuw is er in wetenschappelijke en theologische kringen een herwaardering van Origenes op gang gekomen.
• De Oosters-Orthodoxe Kerk heeft in sommige kringen een meer genuanceerd beeld ontwikkeld en waardeert bepaalde aspecten van zijn theologie, maar erkent zijn veroordeling nog steeds.
• De Rooms-Katholieke Kerk beschouwt Origenes officieel niet als een heilige of kerkvader, maar paus Benedictus XVI prees hem in 2007 als een groot Bijbeluitlegger en theoloog, zoals blijkt uit dit document, maar zijn controversiële leerstellingen werden niet gerehabiliteerd.

Conclusie

Origenes was een briljante, maar controversiële theoloog die een brug sloeg tussen christelijke openbaring en Griekse filosofie. Zijn ideeën over Bijbelinterpretatie, de relatie tussen God en de mens, en de bestemming van de ziel beïnvloedden diepgaand de theologie van de late oudheid en de middeleeuwen. Ondanks latere veroordelingen bleven zijn methoden en inzichten een onmiskenbaar stempel drukken op de christelijke intellectuele traditie. Zijn gedachtegoed heeft de discussie over alverzoening blijvend beïnvloed, en veel moderne theologen die in universele redding geloven, bouwen (bewust of onbewust) voort op zijn ideeën.

Origenes was een van de vroegste en invloedrijkste verdedigers van alverzoening. Zijn visie dat uiteindelijk alle zielen, inclusief Satan, met God zouden worden verzoend, vind ik (auteur van deze website) geweldig.

Bronnen:

Als u geïnteresseerd bent in Origenes en zijn werk De Principiis, biedt de uitgave van uitgeverij Damon een toegankelijke en goed onderbouwde vertaling. De aanvullende inleidingen en aantekeningen maken het werk geschikt voor zowel academische studie als persoonlijke verdieping.

Er zijn verschillende bronnen beschikbaar die een inleiding of samenvatting bieden van Origenes’ De Basis (Peri Archon). Hier zijn enkele aanbevelingen:

1. Inleiding in de Damon-uitgave

De Nederlandse vertaling van De Basis, uitgegeven door uitgeverij Damon, bevat een uitgebreide inleiding door de vertaler Freerk Jan H. Berghuis. Deze inleiding bespreekt het leven en werk van Origenes, de context van het boek en biedt een samenvatting van de inhoud. Deze inleiding is bijzonder nuttig voor lezers die een overzicht zoeken voordat ze aan de volledige tekst beginnen.
Bron: De Basis; auteur: Origenes; uitg. Damon, Eindhoven.
Nederlands; Paperback 9789463403634 ; 17 september 2024; 400 pagina's

2. Overzicht op vroegekerk.nl

De website vroegekerk.nl biedt een artikel over Origenes, waarin een inleiding wordt gegeven op zijn leven, zijn belangrijkste werken en zijn theologische bijdragen. Hoewel het geen uitgebreide samenvatting is van De Basis, biedt het wel context en inzicht in zijn denken.

3. In de Nederlandstalige literatuur is er het boek “Origenes, een experimenteel theoloog uit de 3e eeuw” van dr. F. Ledegang (1995, Kok – Kampen); deze link betreft een samenvatting van dit boek en is een zeer informatieve en goed leesbare website.

4. Engelstalige Samenvatting op eNotes

Voor een beknopte Engelstalige samenvatting van On First Principles (De Principiis) kunt u terecht op eNotes. Deze bron biedt een overzicht van de vier boeken waaruit het werk bestaat en bespreekt de belangrijkste thema’s die Origenes behandelt.

5. Wikipedia-artikel over On the First Principles

Het Engelstalige Wikipedia-artikel over On the First Principles biedt een overzicht van de inhoud en de historische context van het werk. Het artikel bespreekt de structuur van het boek en de belangrijkste onderwerpen die aan bod komen.

6. Ook is er via deze link meer over Origenes lezen op deze website spiridoc.nl , met name betreffende zijn opvattingen over de rehabilitatie van de duivel .

Er zijn verschillende YouTube-video’s beschikbaar die inzicht bieden in het leven en werk van Origenes van Alexandrië. Een voorbeeld hiervan is de video “Origen of Alexandria”, die een uitgebreide bespreking geeft van zijn theologische bijdragen en historische context. Deze video biedt een diepgaand overzicht van Origenes’ leven, zijn belangrijkste werken en de invloed die hij heeft gehad op de christelijke theologie. Het is een waardevolle bron voor iedereen die meer wil weten over deze invloedrijke figuur uit de vroege kerkgeschiedenis. Daarnaast zijn er andere video’s en lezingen beschikbaar die verschillende aspecten van
Origenes’ leven en werk belichten.

YouTube video's over Origenes:

The Heresies – The Enigma of Origen and Origenism | Way of the Fathers'

Origen of Alexandria

Origen: Saint or Heretic

Origen, The first Christian Geneus

On First Principles